Đốt Vàng Mã: Một Thói Tục Mê Tín Cần Huỷ Bỏ
Hoàng Liên Tâm
Trong một dịp đi hành hương các
chùa nhân dịp đầu năm, chúng tôi có
cơ hội chứng kiến việc đốt vàng
mã để cúng lễ tại các chùa đền khắp
nước Việt Nam. Nay trong một
dịp dự tang lễ người quen tại một nhà
quàn ở thành phố Westminster
Hoa Kỳ, chúng tôi cũng chứng kiến việc
đốt vàng mã cúng tế người quá
vãng. Thật không ngờ thói tục này lại có
thể được thực hiện nơi một xứ
được gọi là văn minh tiền tiến nhất thế
giới này. Sau khi tìm hiểu,
chúng tôi được cho biết là ngay trong cộng
đồng người Việt tại Hoa Kỳ và
một vài nước khác trên thế giới, vẫn còn
việc đốt sớ và vàng mã cho
những người đã khuất nhân dịp họ cúng giỗ
và cầu siêu tại gia đình hay
tại một số chùa.
Tại Việt Nam, tục lệ đốt vàng
mã đã và đang phát triển mạnh, không còn
ở trong phạm vi cúng giỗ ở gia
đình và chùa đền mà còn lan sang các cơ
quan công quyền quốc doanh, trở
thành một nghi thức không thể thiếu
của các công ty xây dựng cầu
đường và các công trình thủy điện, trong
các buổi lễ động thổ, khởi công
các công trình do nhà nước giao phó.
Theo Bộ Văn Hoá Thông Tin cho
biết khoảng 50.000 tấn vàng mã được
sử dụng trong một năm và riêng tại Hà Nội đã tiêu thụ trên 400 tỉ đồng
cho việc đốt vàng mã.
Tại miền Nam California, nơi có
đông người Việt cư ngụ, không có con
số thống kê nhưng tất cả các
siêu thị Việt Nam và Trung Hoa đều bày bán
vàng mã, chứng tỏ có nhu cầu
tiêu thụ.
Trong nước, đã có nhiều vị Sư
kêu gọi bà con nên bỏ thói tục mê tín này,
Hòa Thượng Thích Thanh Từ, viện
trưởng Thiền Viện Trúc Lâm, cũng đã
có nói trong nhiều bài giảng
pháp. Nhân một dịp viếng thăm Thiền Viện,
người viết được Hoà Thượng cho
biết lỗi lầm mê tín này là do quý thầy
không giáo dục Tăng Ni Phật tử.
Gần đây Hoà Thượng Thích Thanh Tứ tại
chùa Quán Sứ Hà Nội cũng lên
tiếng chỉ trích việc đốt vàng mã. Thầy cho
biết “nhiều người lúc cha mẹ còn sống thì ngược đãi, đánh đập. Thế mà
đến ngày báo hiếu thì những người con ấy lại đốt vàng mã thật
nhiều để
báo hiếu cha mẹ. Hành vi ngược đãi cha mẹ, luật pháp cũng không
dung
tha, Phật cũng không chấp nhận lễ của những đứa con bất hiếu đó.
Phật
dạy, con cái phải thờ phụng cha mẹ, nuôi dưỡng cha mẹ lúc già
yếu.
Không nên biến ngày Đại lễ Vu Lan trở thành ngày mê tín dị đoan,
lãng
phí.”
Thật ra tục lệ đốt vàng mã đã
có từ lâu đời, đã bén rễ và ăn sâu vào tâm
thức của người dân Việt Nam nên
rất khó từ bỏ trong một sớm một
chiều. Nhiều người cho đó là
một trong những nét đẹp văn hoá của
phong tục thờ cúng tổ tiên. Nhưng
việc này cần nên xét lại, có thể chỉ vì
không biết rõ nguồn gốc nên cứ
theo tục “trước làm sao nay làm vậy”.
Vậy chúng ta cũng nên tìm hiểu
nguồn gốc của nó để thấy rõ đó là một
thói tục mê tín cần loại bỏ
trong sinh hoạt đời sống tâm linh của người
Việt.
Sau khi nghiên cứu lịch sử
Trung Hoa, chúng tôi được biết, tục đốt vàng
mã là của người Trung Hoa, bắt
đầu từ nhà Hán. Nguyên do vì nhà vua
muốn thực hành lời dạy của Đức
Khổng Tử: “Sự tử như sự sinh, sự vong
như sự tồn”, nghĩa là thờ người
chết như thờ người sống, thờ người mất
như thờ người còn. Nên khi nhà
vua băng hà, phải bỏ tiền bạc thật vào
trong áo quan để vua tiêu dùng.
Sau đó quan bắt chước vua và rồi dân
bắt chước quan. Ai cũng chôn
tiền thật theo người chết. Bọn trộm cướp
http://tieulun.hopto.org
1 sur 3
biết vậy nên đào trộm
mồ những người giầu có, như mộ vua Hán Văn Đế
bị quân trộm khai
quật lấy hết vàng bạc châu báu. Về sau từ quan đến
dân thấy việc chôn
tiền bạc thật quá tốn kém nên mới nảy sinh ra dùng
giấy cắt ra làm tiền
giả, vàng giả để thay thế. Dần dà người dân bắt
chước và trở thành
tập tục. Đến năm Khai Nguyên thứ 26 (738 DL), vua
Đường Huyền Tông ra
sắc dụ cho phép dùng tiền giấy thay cho tiền thật
trong việc cúng tế
cầu siêu. Việc sử dụng vàng mã chính thức bắt đầu từ
đấy và sau đó du nhập
qua Việt Nam theo dấu chân những người Trung
Hoa đi chinh chiến
xâm lược.
Nguồn gốc chỉ vì một
ông vua Tầu tuân hành lời dạy của ông Khổng coi
người chết như còn
đang sống, chứ ai cũng biết người chết không thể
nào tiêu xài số tiền
vàng chôn theo ấy. Ngày xưa chôn tiền bạc thật theo
người chết như thế,
không có ích lợi gì mà chỉ làm khổ người thân, thì
việc đốt vàng mã tức
toàn đồ giả thời nay có ích gì. Huống hồ nếu xét kỹ
thấy toàn những
chuyện nghịch lý đến khôi hài. Như có người (ở Hà Nội)
cúng người chết cả
máy điện thoại cầm tay bằng giấy, Honda Dream
bằng giấy và máy vi
tính bằng giấy nữa. Khi còn sống không hiểu người
chết ấy có biết sử
dụng máy vi tính, điện thoại cầm tay hay xe Honda
không? Còn nữa chưa
hết, người viết xin ghi lại một đoạn tường thuật
ngắn của phóng viên
báo VnExpress khi đi thăm phố Hàng Mã nhân dịp
ngày Vu Lan năm
ngoái. Xin trích “Tại phố Hàng Mã (Hà Nội) điểm " phân
phối" hàng mã
cho những người bán rong trên các đường phố luôn đông
nghịt người mua sắm,
bộ cúng thần linh rẻ nhất cũng 15.000 đồng, cúng
chúng sinh giá tương tự. Chúng
tôi chen chân hỏi mua đồ cúng với giá "
bình dân" đã không được
các chủ hàng bán. Tôi chứng kiến một phụ nữ
trung niên cùng cô con gái đến
mua nhà lầu, xe hơi, điện thoại di động,
tivi, xe máy, quần áo, tiền
USD. Họ còn mua thêm một cô gái bằng giấy,
nhưng cũng giày cao gót, cũng
váy ngắn, áo lửng. Khi bà mẹ cầm " cô
gái" trong tay thì cô con
gái cầm ngay chiếc kéo nhỏ đâm lia đâm lịa vào
mặt hình nhân thế mạng. Giải
thích cho những người xung quanh về việc
làm kỳ quặc của cô con gái,
người phụ nữ trung niên nói: " Bố cháu làm
tổng giám đốc, nay xuống dưới
ấy cũng phải gửi cho ông ấy cô thư ký,
nhưng phải làm cho nó xấu xí để
khỏi trở thành bồ của bố cháu".
Thật là khôi hài, lễ Vu Lan và
các lễ tết truyền thống của người Việt
chúng ta là những ngày để con
cháu nhớ tưởng đến cha mẹ, ông bà, tổ
tiên, đã bị biến thể một cách
lạ lùng. Nếu bảo rằng “sự tử như sự sanh”
thì thử hỏi những đồ vàng mã ấy
khi còn sống có ai tiêu xài được không.
Với Phật giáo, chúng tôi không
hề thấy có việc đốt vàng mã cúng tế
người chết ghi trong tam tạng
kinh điển. Quan điểm của đạo Phật hoàn
toàn bác bỏ tục lệ mê tín này.
Phật giáo chỉ khuyên các con cái thân
thuộc của người chết nên làm
các việc như bố thí giúp người nghèo khổ,
cúng dường trai tăng, ăn chay
niệm Phật và phóng sinh rồi hồi hướng
công đức ấy cho vong linh để
siêu độ vong linh; khi mai táng, không nên
dùng quan tài đắt tiền, không
nên để cho người chết mặc quần áo đắt
tiền, không nên phung phí quá
nhiều công và của cho việc tang lễ.
Trái lại, nên mặc cho người
chết quần áo bình thường, sạch sẽ, còn quần áo
tốt đẹp và mới thì nên đem bố
thí cho kẻ nghèo, nếu có tiền thì nên in
kinh sách để Phật pháp lưu hành
và bố thí cho người nghèo bớt khổ. Chỉ
có làm như vậy, vong linh người
chết mới thật sự được lợi ích; còn nếu
đem các đồ vật quý cùng mai
táng với người chết, hay đốt vàng mã để
người chết tiêu dùng dưới âm
phủ, thì đó là hành vi thiếu trí tuệ, không
xứng đáng là một Phật tử chân
chánh.
Hoàng Liên Tâm
Vu Lan 2003
Người gửi: Phuong
Cac